Παρασκευή 18 Σεπτεμβρίου 2015

ΤΟ ΒΗΜΑ - Το YouTube και η υποκρισία των πνευματικών δικαιωμάτων

Ο Merrill Bradshaw (1929-2000), επί χρόνια πρόεδρος του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Brigham Young, υπήρξε ένας από τους πλέον σημαντικούς Αμερικανούς συνθέτες και δασκάλους της εποχής του. Αν και δεν είχα την τύχη να είμαι, τυπικά, μαθητής του, εν τούτοις τον συμβουλευόμουν συχνά για θέματα που αφορούσαν τη μουσική σύνθεση. 

Κάποια φορά τον ρώτησα με ποιους τρόπους θα μπορούσα να διασφαλίσω το copyright των έργων μου. Αφού μου πρότεινε μια έξυπνη και σχετικά απλή μέθοδο, έκλεισε το θέμα με μια ενδιαφέρουσα δευτερολογία: «Προσωπικά, Costas, ελάχιστα με απασχολεί το θέμα. Στο κάτω-κάτω, αν κάποιος μπει στον κόπο να με αντιγράψει, θα το θεωρήσω ιδιαίτερη τιμή για μένα!»

Βέβαια, θα ήταν μάλλον αφύσικο να ανέμενε κανείς μια ανάλογη γενναιοδωρία και υπερβατικότητα από μια κινηματογραφική εταιρεία ή μια εταιρεία παραγωγής μουσικών CD, επιχειρήσεις με τεράστια οικονομικά ανοίγματα και αμέτρητες οικονομικές υποχρεώσεις. Εν τούτοις, η επίδειξη υπερβάλλουσας τυπολατρίας στο θέμα του copyright, εκ μέρους κάποιων εταιρειών, καθιστά συχνά δυσδιάκριτα τα όρια ανάμεσα στο ηθικό και το γελοίο!
Όμως, δεν είναι η συμπεριφορά των εταιρειών το θέμα αυτού του σημειώματος. Στο κάτω-κάτω, ο κάθε επιχειρηματίας δικαιούται να περιφρουρεί τα συμφέροντά του με όποιο νόμιμο τρόπο επιλέγει, όσο λογικός ή παράλογος κι αν φαίνεται αυτός σε εμάς. Αυτό που θα μας απασχολήσει εδώ είναι η «περίεργη» (το λέω κομψά) στάση ενός γνωστού ιστότοπου φιλοξενίας οπτικοακουστικού υλικού, στο ζήτημα των πνευματικών δικαιωμάτων...
Αναφέρομαι, ασφαλώς, στο YouTubeΘεωρητικά, πρόκειται για site που φιλοξενεί απολύτως πρωτότυπα videos, των οποίων όλα τα πνευματικά δικαιώματα (οπτικά και ακουστικά) ανήκουν σ’ εκείνους που τα αναρτούν. Αν υποθέταμε, τώρα, πως, με κάποιο μεταφυσικό τρόπο, αποσύρονταν από το site όλα τα videos που δεν ικανοποιούν το παραπάνω αυστηρό κριτήριο, το YouTube θα κατέρρεε και θα έκλεινε μέσα σε λίγες εβδομάδες! Κι αυτό το γνωρίζουν καλά οι διαχειριστές του. Έτσι, σκαρφίστηκαν ένα τέχνασμα για να κρατήσουν όρθιο και ακμάζον το site και, παρεμπιπτόντως, να βγάλουν και κάποια χρήματα. Περιγράφω προσωπική εμπειρία:
Στον ελεύθερο χρόνο μου φτιάχνω συχνά ερασιτεχνικά videos με δικές μου φωτογραφίες και προσθήκη μουσικής επένδυσης. Το site στο οποίο τα δημοσιεύω είναι ιδιαίτερα σχολαστικό σε ό,τι αφορά τα πνευματικά δικαιώματα, προκειμένου να δεχθεί να χαρακτηρίσει επισήμως ένα video ως πρωτότυπο έργο. Γι’ αυτό το λόγο, προσπαθώ η μουσική που επιλέγω να είναι από «προϊστορικές» ηχογραφήσεις που διατίθενται ελεύθερα στο Διαδίκτυο (αυτό εξηγεί την κάκιστη ποιότητα ήχου στα videos μου!).
Κάποια φορά αποφάσισα, για λόγους ευρύτερης διακίνησης των έργων μου, να στείλω μερικά από αυτά και στο YouTube. Τα δημοσίευσαν ευχαρίστως, στέλνοντάς μου όμως, προς έκπληξή μου, μια «ήπια» προειδοποίηση πως «ενδέχεται» να υπάρχει θέμα πνευματικών δικαιωμάτων για τη μουσική.
Λεπτομέρεια: Σύμφωνα με την πολιτική του YouTube, σε τέτοιες περιπτώσεις το site δικαιούται να προβάλλει διαφημίσεις στη σελίδα του video (και πάνω στην οθόνη προβολής!) με το σκεπτικό, όπως υποθέτω, να ικανοποιηθούν οικονομικά οι υποτιθέμενα «προσβαλλόμενοι» κάτοχοι πνευματικών δικαιωμάτων, ή και να καλυφθούν τυχόν νομικά έξοδα του site σε περίπτωση πιθανών μελλοντικών μηνύσεων.
Ως πρώτη αντίδραση, απέσυρα άμεσα όλα τα προσωπικά μου videos από το YouTube. Στη συνέχεια, το είδα πιο ψύχραιμα και τα επανατοποθέτησα. Η επόμενη, όμως, εμπειρία μου από τον εξεζητημένο φονταμενταλισμό αυτού του site ξεφεύγει από τα όρια της έκπληξης και εισέρχεται σε αυτά του εξευτελισμού της προσωπικότητας. Φέρει, μάλιστα, έντονα τα χαρακτηριστικά της υποκρισίας, που το τεράστιο μέγεθός της ίσως σκεπάζει (ή μήπως, αντίθετα, αναδεικνύει;) κάποια υποκρυπτόμενη ιδιοτέλεια...
Εδώ και χρόνια (δεν θυμάμαι καν πόσα) είχα αναρτήσει δυο-τρία μικρής διάρκειας αποσπάσματα από το «Λυκόφως των Θεών» του Βάγκνερ, προκειμένου να τα μεταφορτώσω τόσο στο blog μου, όσο και στο site της σχολής όπου διδάσκω, προς μουσική επιμόρφωση των φοιτητών μου (διαδικασίες απόλυτα σύννομες, με βάση την πολιτική του ίδιου του YouTube). Στα σχόλια που τα συνόδευαν, μάλιστα, εκθείαζα με απόλυτη ειλικρίνεια την παράσταση της Metropolitan Opera και συνιστούσα στους επισκέπτες του YouTube να αναζητήσουν το DVD και να το αγοράσουν αμέσως! Το YouTube μού έστειλε συγχαρητήριο mail αμέσως μετά τη δημοσίευση, και με παρότρυνε να κάνω τις αναρτήσεις αυτές όσο το δυνατόν ευρύτερα γνωστές.
Δεν μου έκανε εντύπωση η προβολή διαφημίσεων πάνω στα videos, αφού αυτό ήταν όντως συμβατό με την πολιτική του site αυτού. Το σημαντικό ήταν ότι, όπως με διαβεβαίωσε η διαχείριση του YouTube, τα videos θα μπορούσαν να προβάλλονται κανονικά σε παγκόσμια κλίμακα. Φυσικά, αφού το ίδιο το YouTube ενέκρινε τις αναρτήσεις, θεώρησα πως λόγος ανησυχίας δεν υφίστατο απ’ τη μεριά μου. Εξ άλλου, δεν ήταν τα μοναδικά clips από βαγκνερικές όπερες σε αυτό το site (αν ψάξει κάποιος, θα βρει ολόκληρο το Götterdämmerung εκεί!).
Και, ξαφνικά, πριν λίγες μέρες λαμβάνω μια ελάχιστα ευγενική ειδοποίηση από το YouTube, σύμφωνα με την οποία ο λογαριασμός μου βρίσκεται υπό προθεσμία διότι η Metropolitan Opera (προφανώς, κάποιος ηλίθιος γραφειοκράτης που δεν πρόσεξε καν ότι τους διαφήμιζα δωρεάν!) ζήτησε την απόσυρση των αποσπασμάτων από το site. Μάλιστα, για να έχω ακόμα και απλή πρόσβαση στο λογαριασμό μου, με ανάγκασαν να περάσω από την εξευτελιστική διαδικασία ενός ταπεινωτικού tutorial για μικρά παιδιά, που περιλάμβανε παρακολούθηση ενός video κινουμένων σχεδίων και, ακολούθως, υποχρεωτικές απαντήσεις σε ένα τεστ πολλαπλών επιλογών!
Απορία αφελούς: Αν επί τόσα χρόνια το – άρτια εξοπλισμένο με κολοσσιαίες βάσεις δεδομένων – YouTube δεν κατόρθωσε να προβλέψει τον κυκλοθυμισμό των γραφειοκρατών της Metropolitan Opera, πώς θα μπορούσε να επιτύχει κάτι ανάλογο ένας απλός χρήστης που υποβάλλει προς δημοσίευση ολιγόλεπτα videos, της ανάρτησης των οποίων, μάλιστα, υποχρεωτικά προηγείται αυστηρή εξέταση και έγκριση από τους ίδιους τους διαχειριστές του site;
Μένω, λοιπόν, με το ερώτημα αν έχουμε εδώ να κάνουμε απλά και μόνο με ένα φαινόμενο κακής (ερασιτεχνικής, θα έλεγα) διαχείρισης, οι ατέλειες της οποίας σκεπάζονται με παράλογη – όσο και άδικη – μετακύλιση ευθυνών στους χρήστες του YouTube, ή αν πρόκειται για μια υπόθεση σκοτεινότερων προθέσεων. Για να είμαι απόλυτα ειλικρινής, βέβαια, θα μου ήταν ιδιαίτερα δύσκολο να διανοηθώ να αποδώσω στην τρομερή Google τον χαρακτηρισμό του «ερασιτεχνισμού»...
Τούτων λεχθέντων, εξακολουθώ να πιστεύω ότι η Metropolitan Opera και ο σπουδαίος αρχιμουσικός James Levine έχουν παρουσιάσει τις κορυφαίες σύγχρονες ερμηνείες των έργων του Βάγκνερ. Την αξία της καλλιτεχνίας ουδόλως μειώνει η απύθμενη βλακεία της γραφειοκρατίας!

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου